Czy każdy bolesny punkt to punkt spustowy (trigger points)?
Zarówno w literaturze jak i powszechnym stosowaniu używane są różne definicje punktów spustowych. Najczęściej akceptowalna i uznawana przez nas definicja określa mięśniowo-powięziowe punkty spustowe (MPPS) jako miejsca drażliwe w obrębie napiętego pasma mięśni szkieletowych. Punkty te są bolesne podczas ściskania, rozciągania, przeciążenia lub skurczu tkanki. Ból często zlokalizowany jest w miejscu oddalonym. Trigger points klinicznie dzieli się na punkty spustowe aktywne oraz punkty spustowe utajone. Te pierwsze zwykle wskazane są bez problemu przez pacjenta i generują ból pacjentowi znany. Utajone punkty spustowe to z kolei miejsca, które przed rozpoczęciem diagnostyki nie były odczuwalne przez pacjenta jednak wyraźnie generują objawy wskazujące na punkt spustowy. Objawy związane z obecnością punktów spustowych to nie tylko ból ale także odczucia związane z różnymi zmysłami tj. ból głęboki, ból tępy, ból odległy, mrowienie, pieczenie, ucisk. Wywołują także zjawiska autonomiczne (na podłożu stymulacji autonomicznego układu nerwowego). Wskazuje się na 3 wyznaczniki, na podstawie których można stwierdzić, że natrafiono na MPPS i są to: wyczuwalne napięte włókno mięśniowe i bolesny punkt w jego obrębie, ból lub inne objawy rzutowane, występowanie lokalnego skurczu mięśniowego podczas stymulacji MPPS. Drażnienie uciskowe lub igłowe punktu spustowego może wywołać różne objawy znane pacjentowi takie jak: ból głowy typu napięciowego, migrenę, ból skroniowo-żuchwowy, mechaniczny ból szyi, ból szyi związany z kręgosłupem, ból ramion i inne objawy związane z licznymi strukturami organizmu. W przebiegu włókien mięśniowych oraz innych struktur występują bardzo często punkty bolesne, które nie dają opisanych powyżej objawów. Przy braku bólu rzutowanego taki punkt nazywa się punktem napięciowym i sposób jego leczenia odbiega nieco od postępowania z MPPS. Nie każdy bolesny na ciele punkt będzie wiec poszukiwanym punktem spustowym.
Jakie są dostępne metody leczenia mięśniowo-powięziowych punktów spustowych?
Bardzo często leczenie punktu spustowego to nie tylko opracowanie samego MPPS ale złożona terapia całego ciała. Skupiając się jednak na opracowaniu mięśniowo-powięziowego punktu spustowego można wyróżnić dwie podstawowe i najczęściej używane metody. Jest to rozluźnianie mięśniowo-powięziowe, w ramach którego stosuje się ucisk ischemiczny na punkt bolesny. Dodatkowo terapia określana TPS (Terapia Punktów Spustowych) to różnego rodzaju metody uciskowe – manualna, z użyciem przyrządów, z użyciem kostki lodu. Wszystkie wymienione obejmują manualną pracę terapeuty w okolicy punktu. W ostatnim czasie najbardziej polecaną metodą opracowania MPPS jest suche igłowanie (Dry Needling) polegające na nakłuwaniu obecnego w tkance punktu spustowego z użyciem igieł akupunkturowych/ nitkowatych (akupunktura medyczna) lub iniekcyjnych (bez podania substancji leczniczych).
Dlaczego „suche” igłowanie i na czym polega ta metoda terapii?
Pojęcie suchego igłowania związane jest z nakłuciem igłą ciała osoby leczonej bez podania substancji „mokrych” (płynu) czyli suchą igłą, bez iniekcji. Amerykańskie Stowarzyszenie Fizjoterapii (APTA) definiuje suche igłowanie jako wykwalifikowaną interwencję z użyciem cienkiej igły nitkowatej, która ma na celu penetrację skóry i stymulację MPPS, mięśni oraz tkanki łącznej co skutkuje leczeniem zaburzeń nerwowo-mięśniowo-szkieletowych. Z kolei Australijskie Towarzystwo Terapeutów Akupunktury określa je jako: krótkotrwałe, szybkie nakłuwanie zmienionych lub dysfunkcyjnych tkanek mające na celu poprawę lub przywrócenie ich prawidłowej funkcji.
Metodyka medycznej akupunktury (dry needling)
Zabieg suchego igłowania jest krótkim zabiegiem trwającym od 5 do 30 min w zależności od zastosowanej metody nakłuwania (igłowanie powierzchowne lub głębokie). Sama procedura zabiegu obejmuje palpacje zmienionej okolicy w celu zlokalizowania punktu spustowego, a następnie umieszczenie w nim igły. Kolejnym krokiem jest stymulacja okolicy wprowadzonej igły poprzez kręcenie (igłowanie powierzchowne) lub nakłuwanie w różnych kierunkach (igłowanie głębokie). Odczucia pacjenta mogą być różne ze względu na różny poziom podrażnienia punktu spustowego, a także osobniczą wrażliwość na ból. Niektórzy badacze wskazują konieczność uzyskania lokalnego skurczu mięśniowego (drgania) jako wyznacznik skutecznej terapii. Wystąpienie tego rodzaju skurczu jest nieprzyjemne dla pacjenta, jednak, rzeczywiście zwiększa skuteczność. Brak wyzwolenia skurczu nie wskazuje jednak na niewłaściwe przeprowadzenie terapii lub brak jej skuteczności. Po krótkiej stymulacji zaleca się ćwiczenia oparte na skurczach ekscentrycznych przez niektórych określane jako rozciąganie.
Ból wywołany igłowaniem – czy występuje i jak sobie z nim radzić?
American Physical Therapy Association zaleca aby pacjenci zostali poinformowani o obecności bólu w trakcie zabiegu suchego igłowania oraz bezpośrednio po nim. Nasilenie bólu uzależnione jest od wrażliwości pacjenta, a w zakresie terapii przede wszystkim od wystąpienia lub nie lokalnego drgania. Z naszych doświadczeń wynika, że efekt po zabiegu zdecydowanie rekompensuje wszelkie niedogodności związane z procedurą zabiegową. Istnieje szereg metod pozwalających na zniwelowanie negatywnych odczuć bólowych po terapii i są to: edukacja posturalna, rozciąganie, ćwiczenia terapeutyczne. Należy pamiętać, że po zabiegu suchego igłowania wskazany jest ruch, który jest integralną częścią terapii.
Czy suche igłowanie jest skuteczne?
W tym miejscu opierając się na własnych doświadczeniach zdecydowanie możemy napisać, że tak. Tą teorię potwierdzają także badania naukowe oceniające krótkotrwałe efekty skuteczności suchego igłowania w redukcji bólu i objawów pochodzenia mięśniowo - powięziowego.
głosów: 0