Skręcenie czy zwichnięcie stawu? Czym się różnią?

Uszkodzony staw. To wiadomo na pewno. Pytanie czy skręcony, czy może zwichnięty? A może po prostu złamanie w okolicy stawu, które imituje obraz uszkodzenia innych struktur stawu? Czym różnią się dwie najczęściej stawiane diagnozy w SOR dotyczące stawów – skręcenie i zwichnięcie – sprawdźmy.

Definicja skręcenia stawu

Skręcenie stawu to uraz, w wyniku którego dochodzi do przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w stawie. Na skutek skręcenia dochodzi do uszkodzenia struktur wewnątrzstawowych oraz okołostawowych. Jakich? Napiszemy o tym niżej. Poziom uszkodzenia poszczególnych struktur zależy od stopnia skręcenia oraz rodzaju stawu, w obrębie którego doszło do urazu. W zależności od zakresu i rodzaju uszkodzenia struktur stawowych wyróżniamy 4 stopnie skręcenia stawu. W pierwszym stopniu dochodzi do naciągnięcia torebki stawowej i więzadeł. Drugi stopień charakteryzuje rozerwanie torebki stawowej. W stopniu trzecim oprócz rozerwania torebki stawowej obserwuje się także naderwanie lub rozerwanie więzadeł. Czwarty stopień to złamanie awulsyjne, czyli oderwanie fragmentu kostnego w wyniku silnego pociągnięcia jego przyczepu.

Objawy skręcenia stawu

Zwykle w trakcie urazu Pacjent zauważa, że przekroczył zakres ruchomości stawu, a ruch który wykonał był nienaturalny. Podstawowym objawem skręcenia jest ostry ból stawu. W zależności od stopnia skręcenia ból może ograniczać ruchomość stawu, a próba wykonania ruchu powoduje nasilenie objawów bólowych. Kolejne charakterystyczne objawy skręcenia stawu to obrzęk okolicy stawu oraz krwiak. Najczęściej występują w pobliży uszkodzonych więzadeł lub obszaru torebki, jednak zdarza się, że obrzęk obejmuje cały staw, a wylew krwawy rozprzestrzenia się na większy obszar kończyny. Kolejnym objawem jest, typowe dla ostrego stanu zapalnego, ocieplenie okolicy stawu. Należy jednak pamiętać, że każdy przypadek jest inny. Zdarzają się skręcenia, w wyniku których pojawia się jedynie ból o niewielkim nasileniu bez objawów towarzyszących. Rozpoznanie skręcenia stawu stawiane jest na podstawie badania przedmiotowego oraz obrazu USG stawu.

Leczenie skręcenia stawu

Pierwsza pomoc w przebiegu skręcenia stawu obejmuje jego unieruchomienie do czasu jak najszybszej diagnozy. Unieruchomienie powinno obejmować czas do momentu wykluczenia złamań w obrębie stawu. Jeśli nie wykazano złamania kości, w większości przypadków należy usztywnić staw opaską elastyczną, miękkim stabilizatorem lub taśmą do tapingu. W przypadku obszernego krwiaka może być konieczne usunięcie wynaczynionej krwi przez lekarza ortopedę (iniekcja stawowa). Dalsze leczenie oparte jest na intensywnej rehabilitacji tj. fizykoterapia, terapia manualna stawu, ćwiczenia specjalne.

Definicja zwichnięcia stawu

Zwichnięcie to uszkodzenie stawu, w trakcie którego dochodzi do utraty fizjologicznej łączności powierzchni stawowych kości tworzących staw i połączonych torebką stawową. W wyniku zwichnięcia dochodzi do uszkodzenia struktur wewnątrz- i zewnątrz stawowych, a także znacznego naciągnięcia lub całkowitego rozerwania torebki stawowej.

Objawy zwichnięcia stawu

Do charakterystycznych objawów zwichnięcia stawu należą: silny ból, obrzęk i krwiak w okolicy urazu, zniekształcenie obrysu stawu, niefizjologiczne ustawienie kończyny, brak lub ograniczenie ruchomości czynnej, bolesny opór podczas ruchów biernych. Skutkiem zwichnięcia może być także uszkodzenie nerwów lub naczyń krwionośnych kończyny urazowej.

Leczenie zwichnięcia stawu

Pierwsza pomoc w przypadku zwichnięcia stawu, podobnie jak jego skręcenia, to unieruchomienie struktur kostnych tworzących staw do czasu wykluczenia złamania. Dalszy przebieg leczenia odbiega od procedury dotyczącej skręcenia stawu. Staw zwichnięty należy bowiem nastawić poprzez manipulację stawu. Tego rodzaju zabieg wykonuje lekarz. W przypadku zwichnięcia dużych stawów konieczne jest zastosowanie znieczulenia ogólnego w celu nastawienia stawu. Po powrocie powierzchni stawowych na właściwe miejsce należy unieruchomić staw. Nie stosuje się jednak unieruchomienia sztywnego (szyna gipsowa), a twardy taping, stabilizatory twarde lub miękkie. Częściowe unieruchomienie pozwala na właściwe gojenie się uszkodzonej torebki stawowej oraz jest elementem prewencyjnym przed kolejnym zwichnięciem (osłabione lub zerwane więzadła i torebka nie są w stanie stabilizować stawu). Dalszy przebieg leczenia to natychmiastowe wdrożenie profesjonalnej rehabilitacji, która ma za zadanie ograniczenie stanu zapalnego (obrzęku, obszaru krwiaka, bólu) oraz przywrócenie pełnej ruchomości w stawie i zapobieganie zrostom w jego obrębie (terapia manualna, terapia mięśniowo-powięziowa, ćwiczenia wzmacniające i stabilizujące). Warto w tym miejscu zaznaczyć, że w niektórych przypadkach konieczne jest wdrożenie leczenia operacyjnego. Dotyczy to zwichnięć nawykowych oraz takich, w przebiegu których doszło do uszkodzenia dużych naczyń krwionośnych lub nerwów.

Jaki struktury mogą zostać uszkodzone w przebiegu urazu stawu

Wielokrotnie w tekście wspominaliśmy o strukturach wewnątrz- oraz zewnątrz stawowych, które mogą zostać uszkodzone w wyniku urazu stawu. Należą do nich: torebka stawowa, więzadała, przyczepy ścięgien, chrząstka stawowa, powierzchnie stawowe, łąkotki, trzeszczki, troczki, powięź mięśniowa.

Analiza różnic między skręceniem, a zwichnięciem

Analizując powyższy tekst można zauważyć wyraźne podobieństwa oraz różnice między zwichnięciem a skręceniem stawu. W zakresie podobieństw można wymienić takie objawy jak: obrzęk, ocieplenie tkanek, ból, krwiak, ograniczenie ruchu. Różnice dotyczą rozległości urazu oraz sposobów leczenia. Najprościej opisując różnice między tymi urazami możemy wskazać na brak utraty kontaktu powierzchni stawowych w przypadku skręcenia oraz utratę tego kontaktu w sytuacji, kiedy dochodzi do zwichnięcia. W przebiegu skręcenia zostaje przekroczony zakres ruchu w stawie,a następnie wraca on „na swoje miejsce”, a skutkiem tego są uszkodzenia okolicznych tkanek. Zwichnięcie z kolei sprawia, że podstawowe „składowe” stawu (powierzchnie stawowe) pozostają w patologicznym położeniu, czego skutkiem również jest uszkodzenie okolicznych struktur, często o znacznie większym zakresie niż w przypadku skręcenia. Różnice w sposobie leczenia dotyczą pierwszej pomocy, podczas której zwichnięcie należy nastawić, a skręcenia nie. Dalszy przebieg leczenia bardzo często jest podobny i obejmuje kompleksową rehabilitację.

Mamy nadzieję, że jasno przybliżyliśmy problem tego rodzaju urazów. Najważniejsze jest aby trafić do profesjpnalisy, który właściwie rozpozna rodzaj urazu i wdroży prawidłowe leczenie.