Czym są punkty spustowe?
„Punkt spustowy” (ang. trigger point) to w nomenklaturze fizjoterapeutycznej obszar w obrębie mięśnia lub powięzi, który jest nadwrażliwy. Wykonanie ucisku w tym miejscu powoduje tkliwość oraz ból, który może być rzutowany lub promieniujący. Promieniowanie bólu oznacza, że ból dotyczy zarówno miejsca uciskanego jak również jego okolicy(promieniowanie) lub miejsc odległych (rzutowanie). Należy wiedzieć, że nie wszystkie punkty w obrębie tkanek, które są wrażliwe na dotyk lub bolesne to punkt spustowy.
Inne miejsca nadwrażliwe, nie posiadające cech punktów spustowych nazywane są „tender point” czyli punkt nadwrażliwy. Punkt nadwrażliwy to każde miejsce, w którym dochodzi do miejscowego niedokrwienia. Miejsca nadwrażliwe mogą występować także w obszarze blizn łącznotkankowych. Trudno jednoznacznie określić jak wyczuwalne są trigger point. W teorii mają kształt niewielkich guzków wyczuwalnych w tkankach jako zgrubienia. Jednak doświadczony terapeuta określił by to mianem zmiany w strukturze brzuśca mięśnia lub powięzi wyczuwalnej palpacyjnie jako coś odbiegającego od tego jak odczuwalne są tkanki otaczające. Rzutowanie bólu lub jego promieniowanie zwykle odbywa się według określonego schematu.
Punkty spustowe aktywne i utajone
Punkty spustowe mogą mieć postać aktywną lub utajoną (aktywne punkty spustowe, utajone punkty spustowe). Utajonym punktem spustowym nazywamy taki obszar zmiany, który nie daje objawów (nie generuje bólu) dopóki nie zostanie podrażniony lub uciśnięty przez terapeutę. Z kolei o aktywnym punkcie spustowym mówimy kiedy jest on bolesny bez dotyku. Pacjent zwykle sam wskazuje wtedy palcem miejsce bolesne, a terapeuta weryfikuje czy ma do czynienia z trigger point czy inną przyczyną bólu punktowego. Informacja o bólu przekazywana jest przez układ mięśniowo – powięziowy.
Objawy jakie występują na skutek ucisku punktu spustowego to ból w miejscu ucisku, ból dookoła drażnionego punktu, ból promieniujący lub ból miejsca odległego (według schematu określonego w mapie punktów spustowych). Ból punktu spustowego może mieć charakter gniotący, piekący, może generować uczucie ciepła, mrowienie. Dodatkowo punkty spustowe mogą być przyczyną wystąpienia innych objawów towarzyszących, takich jak bóle głowy, szumy uszne. Ucisk takiego punktu wywołuje lub nasila objawy, a jego rozluźnienie je eliminuje. Często pacjenci leczeni są długotrwałe z powodu nietypowych objawów, które ustępują po rozluźnieniu odpowiedzialnego za nie trigger point.
Skąd biorą się punkty spustowe?
Długotrwałe przeciążenia i mikrourazy w obrębie jednego mięśnia mogą być przyczyną pojawienia się w jego obrębie punktu spustowego. Także przewlekły stres lub przemęczenie może być źródłem powstania miejsc bolesnych. Najczęstsze sytuacje, które uznaje się za przyczynę występowania trigger point to: wrodzone i nabyte wady układu ruchu, niewłaściwa postawa ciała, utrzymywanie długotrwałej niewłaściwej pozycji ciała, szkodliwe nawyki ruchowe, urazy. Proces powstania punktu spustowego nie został do końca zbadany. Badania naukowe wskazują na teorię, w której mechanizm powstania punktu opiera się na wywołaniu skurczu patologicznego dotyczącego niektórych włókien mięśniowych i ich zakwaszenia.
Efektem jest niedokrwienie i niedotlenienie danego obszaru. Miejsce nagromadzenia metabolitów przemian beztlenowych i zakwaszenia staje się nadwrażliwe i bolesne. Fragment mięśnia objęty tym procesem negatywnych zmian staje się nadwrażliwy i bolesny. Inną wizję powstania miejsca wrażliwego przedstawia koncepcja FDM. Według FDM główną przyczyną bólu jest zaburzenie w obrębie powięzi. Jako mechanizm powstania bólu punktów spustowych uznawane jest zaburzenie w przebiegu lub strukturze (pofałdowania) włókien powięziowych. Naszym zdaniem obie teorie mają swoje oparcie w obszarze badań klinicznych, a leczenie punktów spustowych bez względu na uznaną teorię ich powstania, opisano poniżej.
Rozluźnianie punktów spustowych - terapia bólu
Terapia punktów spustowych składa się z uwolnienia punktu generującego objawy oraz terapii eliminującej przyczyny jego powstania. Punkty spustowe występują w skupiskach. Bardzo ważne jest odnalezienie punktu głównego, wokół którego powstają satelitarne punkty spustowe. Punkt główny jest punktem najbardziej aktywnym, czyli o największej bolesności. Bardzo często całkowite opracowanie głównego punktu spustowego powoduje jednoczesne rozluźnienie (dezaktywacje) pozostałych punktów. Punkt spustowe opracowuje się zwykle palpacyjnie (manualnie, rękami terapeuty). Techniki jakie są wykorzystywane w szukaniu punktów spsutowych to palpacja płaska i technika szczypcowa. Zlokalizowanie punktu jest pierwszym etapem terapii. Następnie przechodzi się do jego rozluźnienia (uwolnienia).
głosów: 0